ไอทีควอนตัม เมืองไทย
泰国量子信息论坛
(since 2014 - best view on desktop)
Hologram
2024 by OQC academy &
IEEE Thailand section Quantum IT
FAQ : Frequently Asked Questions คำถามที่พบบ่อย ... ค่อย ๆ ตอบ
(since 2016 updated: June 13, 2020)
จาก ... ตอบคำถาม“ไอทีควอนตัม”(๑) ในสามสี่นาที
01 ควอนตัม (quantum) ... สั้น ๆ นะ มันคืออะไร ?
ปริมาณทางกายภาพที่เล็กที่สุดที่ไม่สามารถแบ่งแยกได้อีก ... ควอนตัมกำเนิดจากแนวคิดที่ใช้อธิบายปรากฎการณ์ที่เกิดขึ้นกับอนุภาคเล็ก ๆ เช่น อิเล็กตรอน อะตอม โมเลกุล แต่ขัดแย้งกับสามัญสำนึกของมนุษย์โดยทั่วไป (รับรู้ด้วยประสาทสัมผัสพื้นฐานทั้งห้าโดยตรงไม่ได้) ทฤษฎีนี้ถูกพัฒนาเป็นทางการ ค.ศ. 1925 ถูกนำมาใช้เป็นพื้นฐานในการสร้างเทคโนโลยีสมัยใหม่ต่อมามากมายทั้งการสื่อสาร การคำนวณ การเทียบ(มาตร)วัด จนถึง การส่งถ่าย (teleportation) แห่งโลกอนาคต ฯลฯ (เพิ่มเติมอีกหลายความหมาย)
02 ควอนตัมคอมพิวเตอร์มาแล้ว ... เป็นภัยต่อรหัสลับไหม ?
กูเกิล (Google) ประกาศว่าควอนตัมคอมพิวเตอร์ที่สำเร็จแล้ว เร็วกว่าคอมพิวเตอร์ทั่วไป 100 ล้านเท่า แต่ยังไม่เป็นภัยต่อความปลอดภัยทางอินเทอร์เน็ต แม้ว่าหน่วยประมวลผล Dwave 2X ที่กูเกิลอ้างนั้นสร้างโดยใช้หลักการคล้ายคลึงกับควอนตัมคอมพิวเตอร์ แต่ยังใช้ได้เฉพาะบางปัญหาเท่านั้น โชคดีที่โจทย์การทำลายระบบความปลอดภัยอินเทอร์เน็ตที่กังวล ยังไม่ได้รวมอยู่ในนั้น (https://goo.gl/BaoGt0)
(ส่วน quantum safe cryptography หรือ post quantum cryptography คือ วิธีที่รหัสในระบบอินเทอร์เน็ตจะใช้สู้ต้านภัยกับควอนตัมคอมฯ ในอนาคต ไม่ใช่หรือเกี่ยวกับกลศาสตร์ควอนตัมโดยตรง เป็นคณิตศาสตร์ล้วน ๆ หรือรหัสลับทั่วไปในยุคหลังที่คอมพิวเตอร์ควอนตัมมาถึงแล้ว') ... พื้นฐานคอมพิวเตอร์ควอนตัมศึกษาได้ที่นี่
03 รหัสลับควอนตัมคืออะไร ?
การสื่อสารปลอดภัยเมื่อเข้ารหัสลับแล้วจะไม่มีใครแกะถอดได้ โดยกุญแจรหัสลับส่งไปกับการอาศัยคุณสมบัติทางควอนตัมของโฟตอน (photon) หรือหน่วยเล็กสุดของ “แสง” ทั้งนี้ “ไม่มีใครสามารถคัดลอกสถานะทาง ควอนตัมของโฟตอนได้โดยไม่ไปกระทบหรือเปลี่ยนแปลงสถานะดั้งเดิม” ดังนั้น หากมีใครมายุ่งจะทำให้ระบบสื่อสารรู้ตัว จึงมั่นใจได้ว่าการสื่อสารด้วยวิทยาการนี้ปลอดภัยสูงสุด แต่ยังเหมาะเพียงกับการสื่อสารเฉพาะจุดต่อจุด (point-to-point) (เพิ่มเติม)
“ใครขโมยกุญแจก็รู้ เมื่อรู้ก็เลิก ... ปลอดภัย(เฉพาะกุญแจ)”
04 รหัสลับทั่วไปก็มี แล้วทำไมต้องใช้ควอนตัมล่ะ ... มีขายแล้วหรือ ?
เพราะเป็นระบบที่สร้างกุญแจรหัสลับใช้ครั้งเดียวแล้วทิ้ง (one time pad : OTP) จึงปลอดภัย 100% (กับงานเฉพาะทางเท่านั้น เป็นส่วนเสริมมิได้มาทดแทนรหัสลับทั่วไป)... มีใช้มานานแล้ว มีขายจากทั้งยุโรป สหรัฐฯ จีน เกาหลีใต้ ราคาชุดสื่อสารจุดต่อจุดละเกือบแปดล้านบาท เหมาะกับการสื่อสารบางประเภทเช่นระหว่างศูนย์ปฏิบัติงานกับศูนย์สำรอง (backup) ข้อมูล ที่มีระยะไม่ห่างมาก สามารถลากเส้นใยนำแสง"เฉพาะกิจ"และบำรุงรักษาเป็นการเฉพาะได้
05 แล้ว “ครีมหน้าเด้งยี่ห้อควอนตัม กระติกน้ำสะสมพลังงานลึกลับควอนตัม กิจกรรมกายภาพช่วยรักษาผู้ป่วยด้วยเหรียญ ... และเครื่องตรวจร่างกาย ที่ชื่อควอนตัม” เกี่ยวเรื่องลับ ๆ ที่ว่านั้นไหม ?
... ไม่เกี่ยว ! ไม่ใช่ ไม่เป็นวิทยาศาสตร์ ... “สารพันเรื่องชวนหัว – ตั้งชื่อสินค้าว่าควอนตัม”
(เมื่อใดที่... กลศาสตร์ควอนตัมถูกอ้างอิงหรือใช้เป็นชื่อสินค้า กิจกรรมทางสังคม วัฒนธรรมหรือประเพณีอันมีความสวยงามทางสังคมหรือจิตวิญญาณ กลายเป็นความเชื่อไปแล้วเหมือนทั้ง GT200 บั้งไฟพญานาค ฯลฯ บัดนั้น ก็ต้องกลับมาเริ่มต้นวิ่งไล่แก้ไขความเข้าใจผิด ที่ยากมากกว่าการปูพื้นฐานวิทยาศาสตร์ที่ถูกต้อง ตั้งแต่แรก ! มาช่วยกันป้องกัน (No-Fraud))
06 รหัสลับเชิงควอนตัม ทั่วโลกเขาทำอะไรกันอยู่ ?
ยุโรปประกาศการปฏิวัติควอนตัมยุคที่สอง โครงการพันล้านยูโรระยะเวลาสิบปี ญี่ปุ่นสร้างเครือข่ายโตเกียวสาธิตและทดสอบตลอดวัน จีนเปิดเครือข่ายปักกิ่ง – เซี่ยงไฮ้ และขึ้นดาวเทียมทดลองแล้ว เกาหลีใต้เปิดโครงการสองปีผลิตขาย สิงคโปร์สามปีลงทุนมากกว่าพันล้านบาทเพื่อสร้างบุคลากร สหรัฐอเมริกานำหน้าจำนวนสิทธิบัตรมากสุดในโลก จีนตามติดแต่มีผลผลิตด้านวิชาการสูงที่สุด ฯลฯ ... โลกได้มีพัฒนาการมากว่าสามทศวรรษ (ศึกษาเพิ่มที่นี่)
07 มีข่าวแปลกเรื่องลึกล้ำ ... งานวิชาการของนักวิจัย นักวิทยาศาสตร์แนวประหลาดในหลากสาขา ทั้งวงจรไฟฟ้าควอนตัมตามใจนึก (quantum cost) เก็บกุญแจรหัสควอนตัมไว้ใช้คำนวณงานภายหลัง (quantum key) โด่งดังกระทั่งควอนตัมกระโดดขึ้นเครือข่ายโทรศัพท์เคลื่อนที่ (quantum key on mobile) มีจริงหรือ วิทย์เทคโนฯเทียมแบบนี้เมืองไทยมีไหม ?
.มี ! ... จากเหตุพื้นบ้านความสับสนปนวิทยาการแปลกปลอมในอดีตมากสาขา เป็นปัญหาสังคมพื้นเดิมอยู่แล้วทั้ง จีที (GT200) ไฟจุดติดเองได้ในบ้าน ฯลฯ การมาของเทคโนโลยีใหม่ด้านไอทีควอนตัมที่ทรงพลังก็อาจเหนี่ยวนำให้เกิดการหลงทิศผิดทางมากขึ้นได้อีก โดยเฉพาะหากนักวิชาการนำทางสังคมไปในเส้นทางสีเทา ๆ เหล่านั้น เช่น
ก) การทดลองที่ระบุว่าประดิษฐ์สร้างงานควอนตัมแสงความเร็วสูงได้ แต่ปฏิบัติด้วยอุปกรณ์ความเร็วต่ำมาก ไม่ครบองค์ประกอบสร้างได้จริง ทว่า ตีพิมพ์ผลจากจินตนาการ นำเสนอด้วยภาพนิ่ง และไม่มีใครสามารถขอเยี่ยมชมทัศนศึกษาสิ่งประดิษฐ์นั้นได้
ข) งานประยุกต์อุปกรณ์สร้างเครือข่ายสื่อสารปกติ “มิได้ใช้สถานะทางควอนตัมฟิสิกส์” ต่างจากเครือข่ายควอนตัมปกติทั่วไป (quantum network) แต่มีข่าวประชาสัมพันธ์ผลงานเต็มพิกัดว่าเป็นงาน “การประยุกต์ใช้รหัสลับที่รับประกันด้วยกฎทางฟิสิกส์ ว่าด้วยทฤษฎีห้ามคัดลอกมาช่วยเพิ่มความปลอดภัยบนระบบ !”
ค) งานจินตนาปราศจากหลักวิศวกรรมโทรคมนาคมว่าโลกสื่อสารไร้สายอนาคตเป็นดังที่ปรารถนาเอง
เช่น ระบบโทรศัพท์เคลื่อนที่มีคุณสมบัติควอนตัมแสงไปสร้างอยู่ได้ทั้งบนตัวระบบและลูกข่าย
... ระบุว่าสาธิตได้ด้วยแล้ว เรื่องแปลกที่ “เกิดขึ้นจริง” ในเมืองไทย .. มาช่วยกันแก้ไขโดยด่วน !
08 รหัสลับควอนตัมถูกแฮก (hacking) ได้แล้ว แสดงว่าไม่ปลอดภัยจริง ?
เปล่า ! ... เป็นเพียงเรื่องช่องว่างการสื่อสารระหว่างนักฟิสิกส์กับวิศวกรสื่อสารเท่านั้น
คำจัดความ quantum hacking คือโฆษณาแฝง เป็นบ่อดักให้หลงสนใจบริษัทขายเครื่องรหัสลับควอนตัม และกรณีนักวิจัยทำงานเด่นด้านตัวรับแสง แต่กลับตั้งชื่องานให้เอียงเข้ามาพ่วงใช้ชื่อเสียงของรหัสลับเชิงควอนตัม เรื่องการแฮกนั้นเป็นทั้งการลองวิชา อุดมคติและความไม่สมบูรณ์ของอุปกรณ์ แต่มาพ่วงใช้ชื่อจากโลกไอทีเดิมจนป่วน ที่สำคัญมีผู้บริหารวิทย์และเทคโนฯไทยหลุดไหลไปกับเพียงหัวข้อข่าวนี้ด้วยแล้วแบบ ... “ไม่ชัด แต่เชื่อ แล้วรีบแชร์”แย่เลย …
09 ประเทศไทยทำอะไรมาแล้วบ้างกับรหัสลับเชิงควอนตัม ?
๑ ๒ ๓ ๔ ... มีสี่หัวข้อใหญ่ที่ควรลองศึกษาดูเองดีกว่า ณ Click
10 ประเทศไทยควรตั้งเป้าหมายอย่างไรในอนาคต ?
๑.“เป็นผู้ซื้ออย่างฉลาด” ให้ได้ก่อนเพื่อเป็นบันไดขั้นแรกติดตามความรู้สู่อนาคต …
๒. “เป็นผู้ฉลาดศึกษา”ช่วยกันตั้งข้อสังเกต ศึกษาหาคำตอบและแบ่งปันให้ความรู้จริงปรากฏ ของเทียมควรลดจางหายไม่ให้กระทบต่อสังคมฐานความรู้วิทยาศาสตร์ ช่วยกันหาทางป้องกัน แม้กระทั่งกับวงการวิชาการ (ควอนตัมของเทียม) ก็ควรช่วยกันเร่งแก้ไข ปรับปรุงตนเอง !
Q-Never-End@"Funny" Asked Questions
รวมคำถามกับคำตอบ ที่ไม่มีที่สิ้นสุด (แต่มีจุดหมาย) กับระดับนโยบายในทศวรรษที่ผ่านมา
แบ่งปันประสบการณ์ที่เนิ่นนาน เช่น ตย. การนำเสนอ การตอบคำถามโครงการแด่คณะอนุกรรมการ กรรมการบริหารทุน บอร์ดชุดเล็ก-กลาง-ใหญ่ ผู้บริหารฯ ผู้ประเมินโครงการ ผู้ติดตามโครงการ ผู้สังเกตการณ์ ผู้ตรวจสอบ ผู้ติดตามผล ฯลฯ ถามมาตอบไป ตอบอย่างไรก็ยังคงอยู่ที่ "ควอนตัมคืออะไร ?" "ประเทศชาติจะได้ประโยชน์อะไร ?" !!! ที่นี่
